-
4 belangrijkste takken van de Traditionele Chinese Geneeskunde
De Traditionele Chinese Geneeskunde is een fijnzinnig weefsel van kunst, filosofie en verschillende geneeswijzen die elkaar allemaal aanvullen. De gebruikte inzichten en behandelmethodes zijn vaak al duizenden jaren oud. Maar de Traditionele Chinese Geneeskunde is tegelijkertijd levendiger dan ooit en kan onze westerse geneeskunde bijzonder goed ondersteunen.
De 4 belangrijkste takken van de TCM (Traditional Chinese Medicine) omvatten:
In de Chinese traditie worden 60% van de klachten behandeld met kruiden, 20% via acupunctuur en de overige 10% met Tuina of Qi Gong. Bij ons liggen die verhoudingen omgekeerd (60% acupunctuur en 20% geneeskrachtige kruiden). Maar als je ervan uitgaat dat de Chinese kruiden overeenkomen met onze medicatie, dan liggen de verhoudingen ongeveer hetzelfde.
Op deze pagina ga ik beknopt een uitleg trachten te geven over deze 4 takken van de TCM. Het is onmogelijk en niet mijn bedoeling hier volledig te zijn.
-
1. Acupunctuur en Tuina (Chinese Massage)
Acupunctuur kent ondertussen bijna iedereen. Het minder gekende broertje Tuina is een gelijkaardige behandeling, maar dan zonder naalden.
Zowel Acupunctuur als Tuina werken in op zowel lichaam als geest door het stimuleren van meridianen en acupunctuurpunten. Bij Acupunctuur gebeurt dat met naalden, bij Tuina met handen en vingers. Een ander verschil is dat Tuina eerder gericht is op rechtstreekse fysieke klachten (algemene pijn, hoofdpijn, pijnlijke schouders, lage rugproblemen, …) terwijl Acupunctuur ook meer abstracte klachten kan behandelen, zoals fertiliteitsproblemen.
-
Wat zijn meridianen?
Meridianen zou je ook kunnen omschrijven als energiekanalen of energiebanen. De term ‘meridiaan’ dekt immers niet helemaal de lading. Omdat de Chinese taal geen (of amper) nieuwe karaktertekens bijmaakt, hergebruikt ze de oude. Daarnaast krijgen verschillende karaktertekens doorheen de eewen nogal eens wat betekenissen bij. Omdat de oorspronkelijke betekenis(sen) soms verloren gaan, is het niet altijd eenvoudig om de oude karakters uit geneeskundige geschriften juist te vertalen.
Ook zijn onze talen verankerd in onze westerse overtuigingen en tradities. Plots moesten die talen dan passende woorden vinden voor begrippen die een heel andere geneeskunde/filosofie beschrijven binnen een tot dan toe onbekend wereldbeeld. Tegenwoordig weten we dat sommige Nederlandse vertalingen niet helemaal accuraat zijn, maar voor het gemak gebruiken we ze verder.
-
Ieder van ons heeft dus 12 hoofdmeridianen (of kanalen of banen, zo je wilt), die elk corresponderen met een yin- of een yang-orgaan. Samen vormen deze meridianen een soort grote eindeloze rivier zonder begin of einde die door het lichaam stroomt, in een vaste volgorde. Als je begint bij de Longmeridiaan (1), krijg je in volgorde:
- Long
- Dikke Darm
- Maag
- Milt
- Hart
- Dunne Darm
- Blaas
- Nieren
- Pericard
- Drie-Warmer
- Galblaas
- Lever
Daarnaast zijn er 8 extra meridianen, waarvan Du mai en Ren mai de belangrijkste zijn.
-
De functie van meridianen
Wat doet nu zo’n meridiaan? Wel, die vervoert bloed (Xue) en energie (Qi) doorheen het lichaam. Het oude China had immers geen notie van bloedvaten of zenuwen. Maar wat heel frappant is: meridianen blijken heel vaak wel degelijk gelijk te lopen met de in het westen gekende zenuwbanen en grote bloedvaten. De blaasmeridiaan (nr. 7), bijvoorbeeld, loopt bijna volledig gelijk aan de ischiaszenuw aan de achterkant van onze benen.
Bij het concept ‘Qi’ moet je je trouwens niets zweverigs voorstellen. Qi (‘tjsie’) is alles wat een mens energie geeft en waardoor hij in leven blijft. Er zijn dus ook verschillende soorten Qi: we halen Qi uit de lucht (zuurstof), uit ons voedsel en drinken (nutriënten), we krijgen Qi van onze ouders tijdens de conceptie. Ieder van ons heeft ook een beschermende Qi (de Wei Qi) wat voor ons onze weerstand is. Al die energie, wordt dus door de meridianen vervoerd.
Behandelingen aan de hand van meridianen
Elke meridiaan kent een aantal punten. Dat zijn de acupunctuurpunten, waar blokkades kunnen ontstaan (en dus ook weer losgemaakt kunnen worden). Sommige meridianen hebben heel veel punten (de blaasmeridiaan van daarnet heeft er wel 67!), andere dan weer minder. In totaal zijn er meer dan 400 punten waarop gewerkt kan worden. Da’s natuurlijk heel veel, maar met een goedgekozen selectie aan acupunctuurpunten kan je al bijzonder doeltreffende behandelingen bieden.
De te behandelen acupunctuurpunten worden gekozen in functie van jouw klachten. Het heeft immers weinig zin om extra energie te sturen naar jouw lever als daar niks mee aan de hand is. Eens een punt gekozen, ga ik dat manipuleren (stimuleren of draineren). In de acupunctuur gebruikt men daarvoor naalden, maar in mijn Tuina-behandeling gebruik ik de externe druk van mijn vingers. Door deze extra stimulatie wordt de blokkade van het acupunctuurpunt opgeheven en kan de energie weer stromen. Soms ondersteun ik deze behandeling met moxa, guasha en/of cupping (zie verder).
-
Guasha
Deze techniek gebruikt wrijving om onderliggende blokkades los te maken. Door het “schrapen” over de huid met een soort platte steen of hoorn wordt de huid rood en warm, hetgeen betekent dat de blokkade (stagnatie) naar de oppervlakte komt en eventuele verklevingen loskomen. Dat helpt om het bloed (Xue) en de Qi (energie) weer vrijer te laten stromen. Hoe ernstiger de stagnatie, hoe intenser de huid zal verkleuren (tot zelfs heuse “blauwe plekken”). Na een aantal behandelingen is de stagnatie meestal verholpen en verkleurt de huid veel minder.
-
Cupping
Bij cupping worden de stagnaties en verklevingen losgemaakt door het vacuüm trekken van potjes op de huid. Net als bij guasha zal de huid al naargelang de ernst van de stagnatie meer of minder verkleuren. Is de stagnatie bijna genezen, dan zal de huid wat roze/rood worden én is deze verkleuring na een paar minuten ook weer weg. Heb je te maken met een ernstige of hardnekkige stagnatie, dan kan er een diepblauwe/paarse verkleuring ontstaan die tot een week zichtbaar kan blijven. Bedoeling is ook hier om de doorstroming weer vrij te maken door de afvalstoffen naar de oppervlakte te trekken..
Hoewel bij guasha en cupping indrukwekkende plekken en verkleuringen kunnen ontstaan, zijn deze zelden pijnlijk, ook niet achteraf.
-
Moxa
Moxa is eigenlijk de naam van een kruid (het donshaar van de bijvoetplant). Dat wordt verbrand om zo een aanvullende warmtetherapie te creëren.
Moxa bestaat in verschillende vormen, van losse kruiden die je zelf tot een bolletje of kegeltje rolt en rechtstreeks op de huid plaatst, tot voorgevormde sticks in allerlei maten, waarvan je de echte kleintjes zelfs rechtstreeks op de huid kan kleven. Ik gebruik in mijn praktijk enkel de sticks, zodat er nooit brandend materiaal in contact komt met de huid. De bedoeling is om het uiteinde van zo’n moxastick aan te steken en de stralingswarmte van deze verbranding verwarmt dan diep het huidoppervlak en stimuleert zo intens het acupunctuurpunt en/of het verloop van de meridiaan.
-
Deze drie technieken kunnen ofwel op zichzelf, ofwel als ondersteuning van een acupunctuur- of tuinabehandeling worden ingezet. Ik gebruik ze vooral ter ondersteuning van een Tuina-behandeling, wanneer ik het gevoel heb dat ik met mijn handen niet 'diep' genoeg kan geraken om effect te krijgen. Vanzelfsprekend worden deze ondersteunende methodes enkel na overleg met jou toegepast.
-
2. Voeding
De Traditionele Chinese Geneeskunde heeft uiteraard aandacht voor het belang van voeding binnen gezondheid en heeft daar een heel eigen kijk op. Soms staat hun visie zelfs haaks op de westerse manier van denken. Ook kaderen hun dieetadviezen in een ruimere filosofie over gezondheid, wat bij ons veel minder het geval is.
Tijdens het academiejaar 2023/2024 wordt hier nader op ingegaan. Later meer info!
-
3. Qi Gong
Ook Qi Gong is een belangrijk onderdeel van de Traditionele Chinese Geneeskunde. De term is bij ons niet zo bekend, maar als je weet dat Qi Gong ook wel eens ‘de moeder van Tai Chi’ genoemd wordt, wordt er waarschijnlijk al veel duidelijk!
Qi Gong is een manier van bewegen, die erop gericht is de doorstroming van energie te verbeteren. Het betekent letterlijk ‘Het cultiveren (Gong) van energie (Qi)’. Je werkt dus aan de kwaliteit van je Qi en de Qi-doorstroming. Dat effect wordt onder meer bereikt door het stretchen van de meridianen, in combinatie met bijzondere aandacht voor de ademhaling tijdens de beweging.
In China bestaan er heuse Qi Gong-ziekenhuizen! Daar worden mensen behandeld met Qi Gong en met Qi. Er worden spectaculaire genezingen toegeschreven aan mensen die zwaar ziek waren en begonnen zijn intensief Qi Gong te beoefenen. Tijdens de coronapandemie werd in sommige ziekenhuizen 2 maal per dag de Qi Gong-reeks ‘Ba Duan Jin’ (de Acht Stukken Brokaat) beoefend door iedereen aanwezig: patiënten, verplegend personeel én dokters.
Ook deze discipline komt in het academiejaar 2023/2024 aan bod.
-
4. Kruiden
Hoewel het simpel klinkt zijn kruiden een heel complex heel uitgebreid én belangrijk onderdeel van de Traditionele Chinese geneeskunde. Voor alle mogelijke aandoeningen en ziektes (in China noemen ze dit ‘patronen’) bestaan aangepaste kruiden en kruidenmengsels. In Chinese ziekenhuizen worden tot op vandaag kruidencombinaties voorgeschreven zoals bij ons medicijnen worden voorgeschreven. Met die kruiden worden vaak verbluffende resultaten behaald. De meeste kruiden worden ingenomen in de vorm van thee, maar er zijn ook andere methoden.
Kruidenleer is delicaat en vraagt een bijzonder uitgebreide kennis. Daarom laat ik dat graag over aan specialisten. In het academiejaar 2023/2024 staat wel “medicinale thee” op het programma. Dat zijn de wat simpelere, maar daarom niet minder doeltreffende varianten, op de echte kruidenmengsels.
-
Ben je na deze pagina's gefascineerd geraakt door de Traditionele Chinese Geneeskunde en wil je er graag meer over weten? Stuur mij dan gerust een mailtje (bart@closfleuri.be) . Ik bezorg je graag een aantal suggesties van goede boeken over dit onderwerp!!